کوسه‌ها به خاطر تولید مثل به دو روش جنسی و غیر جنسی شهرت زیادی داشته و معمولا برای انجام چنین کاری، یکی از این دو روش را انتخاب می‌کنند. اما حالا محققان موردی عجیب را برای اولین‌بار مشاهده کرده‌اند؛ کوسه گورخری (Zebra Shark) سیستم تولید مثل خود را از روش جنسی به غیر جنسی تغییر داده است. اما چرا چنین موضوعی تا این اندازه اهمیت دارد؟

این کوسه گورخری که لیونی (Leonie) نام دارد، برای اولین‌بار در سال 1999 مشاهده شد و حالا در یکی از بزرگ‌ترین آکواریوم‌های مرجانی دنیا با نام “Reef HQ” واقع در کوئینزلند استرالیا نگهداری می‌شود. از سال 2008 تا 2013، هر ساله لیونی در کنار یک کوسه گورخری نر دیگر تولید مثل می‌کرد، اما همان‌طور که انتظار می‌رفت بعد از جدا کردن این دو کوسه، تولید مثل لیونی نیز متوقف شد.

کوسه گورخری لیونی برای سه فصل جفت‌گیری تنها بوده است

رهبر مطالعه این تحقیق، کریستین داجن (Christine Dudgeon) می‌گوید: “آوریل سال 2016 و زمانی‌که لیونی برای سه فصل جفت‌گیری تنها بود، سه بار تخم گذاشت.”

بنابر اطلاعات مجله تخصصی Scientific Reports، اولین فرضیه محققان این بود که لیونی در آخرین برخورد، اسپرم را نزد خود نگه داشته و تخم‌گذاری کرده است. اگرچه دقیقا مشخص نیست که نوع ماده کوسه گورخری تا چند ماه می‌تواند اسپرم را در خود نگه دارد، اما به‌گفته محققان، گونه‌های مشابه این کوسه توانایی ذخیره آن تا 45 ماه را دارند که به‌ نظر این موضوع در رابطه با لیونی با مدت زمانی کمتر نیز صدق می‌کند. داجن در ادامه گفت:

اما هنگام بررسی دی ان ای نوزادان ما تنها سلول‌های مربوط به لیونی را مشاهده کردیم و خبری از ارتباط آن با نوع نر این کوسه نبود.

چنین چیزی تا به حال مشاهده نشده بود و تغییر روش تولید مثل لیونی از جنسی به غیر جنسی، برای اولین‌بار است که اتفاق می‌افتد. از طرفی، این خبر می‌تواند برای گونه‌هایی که نام آنها در لیست قرمز گونه‌های در معرض خطر IUCN آمده، امیدوارکننده باشد.

داجن در این مورد می‌گوید:

به عقیده ما، تغییر روش تولید مثل لیونی به خاطر از دست دادن شریک و جفت خود بوده و او نیز تلاش کرده تا خود را با محیط سازگار کند. چنین اتفاقاتی سوالات بسیاری را در رابطه با سیستم تولید مثل کوسه‌ها و انعطاف بالای آنها به وجود می‌آورد. اما چیزی که ما به دنبال آن هستیم، این است که آیا چنین اتفاقی در طبیعت هم رخ می‌دهد و اگر پاسخ آن مثبت است، اغلب چه زمانی؟

در آینده نیز محققان می‌خواهند بفهمند که آیا نوزادان لیونی هم توانایی تغییر روش تولید مثل را دارند یا نه.

با روش تولید مثل غیر جنسی، تنوع ژنتیکی نوزادان نیز کاهش پیدا می‌کند. حال می‌خواهیم ببینیم که نوزادان لیونی توانایی تولید مثل جنسی و تخم‌گذاری به کمک نوع نر را خواهند داشت یا نه.